As promised, het vervolg van mijn belevenissen als format-ontwikkelaar! Promised dus. Een format voor IMPRO Amsterdam over rakelingse ontmoetingen tussen hoofdpersonen die pas aan het eind van de voorstelling – vier seizoenen in een jaar – verliefd op elkaar worden. Elk seizoen startte met een bijna-ontmoeting op een centrale locatie die vooraf door het publiek gegeven was. In de première werd dit een bowlingbaan. Vervolgens zagen we korte scenes uit dat seizoen, tussen de ene hoofdpersoon en mensen uit diens leven, en de andere hoofdpersoon en mensen uit diens leven. Familie, vrienden, collega’s: het ensemble speelde talloze rollen.
Implied storytelling
Mijn inspiratie was het implied storytelling werk uit de school van Randy Dixon (Seattle, VS). Ik heb vroeger veel met Randy gewerkt en ben dol op zijn formats. Het idee is dat je niet alles dichttimmert, maar het publiek ruimte gunt om zelf betekenis toe te kennen aan wat ze zien. Het verhaal is dus geen standaard A-B-C, maar eerder C-A. Niet-chronologisch, en met gaten die je zelf met je verbeelding opvult. Na afloop heeft elk publiekslid dus eigenlijk een ander verhaal gezien.
Voor Promised koos ik voor een tussenversie: A-C. Het moest chronologisch, want het hele concept was dat je toewerkt naar het verliefd worden aan het eind. Maar die gaten in het verhaal, dat kon wel! Het spelen met ‘gaten’ is een vak op zich. Het betekent dat je impro’ers moet afleren om alles aan elkaar te verbinden. De B in het modelletje verzint het publiek immers zelf. Een typische Randy-term is ‘slices of life’. Ik had bij de repetitie van het format dan ook een brood mee, om de spelers te helpen inzien dat ze een aantal sneetjes zouden gaan spelen, maar niet het hele brood.
Hoofdrolspeler Will wordt door het ensemble ‘ge-Melaniet’ in de spotlight. Foto: Mathieu van den Berk voor IMPRO Amsterdam 2017.
Slecht geluisterd?
Ook in de opening stelden de bijrollen de hoofdpersonages aan het publiek voor. Hier combineerde ik het Slices of Life idee van Randy Dixon met het format Melanie uit de school van Del Close (Chicago, VS). In de Melanie is er een verteller die willekeurige feiten over het leven van de personages vertelt. Met die feiten wordt vervolgens NIETS gedaan door die personages. Ze zweven als een extra betekenislaag door de voorstelling. Stel je voor dat je een personage ziet dat brandweerman is, en we horen van ‘de Melanie’ dat-ie als kind graag fotomodel had willen worden. En hoe heerlijk het is dat het personage die informatie vervolgens niet gaat lopen verantwoorden, maar dat jij als publiek mag gaan fantaseren over wat er is gebeurd waardoor hij die droom heeft opgegeven? En hoe krachtig en dramatisch beladen elke uitspraak over zijn beroep hierdoor wordt? Inderdaad, ook dit is implied storytelling.
Helaas kwam ik erachter dat ik dat vooraf als MC beter aan het publiek had moeten uitleggen. Dat gaf na afloop van de voorstelling namelijk terug dat ze het idee hadden dat de spelers zo slecht hadden geluisterd, want er waren zoveel dingen niet opgepikt… Hmmm.
Origineel
Over oppikken gesproken: ik had samen met onze geluids- en lichtheld Emil Struijker-Boudier vier verschillende regensamples uitgezocht. Voor ieder seizoen één. Er was een sample van lichte lenteregen, een sample met hagel voor de winter, enzovoort. Bij de try-out bleek al dat het verschil niet goed te horen was. Shit. Ik besloot om dan maar de namen van de seizoenen erbij te projecteren. De week erna zag ik in de bioscoop de film LaLaLand. Fuck! Ze projecteren namen van seizoenen! We zien hoofdpersonages die in de loop van het jaar verliefd worden! Shit! Je kan je studenten nog zo vertellen dat ze niet origineel hoeven te zijn, ik vond het ongelooflijk irritant dat mijn format ineens zo leek op LaLaLand. Gelukkig zaten er nog genoeg verschillen in. En… adem uit.
Chagrijn
Ja, die try-out dus. Nou ja, try-out…. Een repetitie met enkele gevorderde TVA’ers en een aantal Nederlandse festivalspelers. Ik zag mijn leuke ideeën één voor één sneuvelen. Een voorbeeld: Ik had allemaal paraplu’s meegenomen want het leek me zo’n prachtig beeld als bij de start van het volgende seizoen de spelers de centrale locatie zouden binnenkomen onder een paraplu, terwijl we de regensample horen. Ja, dat is vast een leuk beeld, maar spelers gaan ervan in hun hoofd zitten. Ze moeten de afspraak onthouden en ze moeten aan de goeie kant opkomen zodat ze een paraplu mee kunnen pakken. En waar laten we die paraplu’s daarna en hoe komen ze weer terug in de verzamelbak? Gedoe! Dus: eruit gegooid. En er ging nog veel meer uit. Te veel om op te noemen. Zo veel dat ik na die proefsessie anderhalve dag stikchagrijnig was. Echt anderhalve dag. Daarna had ik weer moed verzameld om verder te gaan.
Controlfreak
Bij de repetitie met de festivalcast moest blijken of ik het dit keer, in tegenstelling tot de editie in 2013 (zie deel 1 van deze blog), wél kon. Spelers inspireren en ze niet in hun hoofd stoppen met teveel regeltjes. Ik besloot – zeer tegen mijn natuur in – om eerst heel relatiegericht aan het werk te gaan. Ik liet alle spelers nadenken over een Slice of Life uit hun festivalweek en ze deelden dit met elkaar. Het schepte een sfeer van vertrouwen en rust. Ik probeerde niet teveel op de klok te kijken. Het betaalde zich terug! De spelers vonden het format superleuk, kwamen met goeie ideeën en vragen, en ik kreeg vertrouwen in een mooie voorstelling. Terwijl we een aantal doorloopjes deden, onderhield ik via appjes contact met Emil bij de techniek. Wanneer moest de volgende regensample erin? De controlfreak in mij nam het helemaal over, maar op de avond van de voorstelling liet ik – vlak van tevoren, sorry Emil voor de lastminute call – het ineens helemaal los. Emil mocht het zelf weten. Het zou wel goed komen.
De personages van Will en Roemer worden verliefd op de bowlingbaan. Foto: Mathieu van den Berk voor IMPRO Amsterdam 2017.
Homoseksualiteit
En dan de voorstelling zelf. Ik wilde het publiek de hoofdpersonages laten kiezen. Ik had een spelersgroep van vier mannen en vier vrouwen, dus alle combinaties waren mogelijk. Het publiek koos Will (VS) en Roemer (Nederland). Leuk, dacht ik, een homoseksueel stel! Vervolgens liet ik een ander publiekslid namen voor hen verzinnen. Er kwam een mannennaam en een… vrouwennaam! Huh? Dat leek me geen goed idee. Dus die heb ik geweigerd en gezegd dat ik graag een mannennaam voor Roemer wilde. Aldus geschiedde. Wat ik supergoed vond van de spelers is dat homoseksualiteit niet een enorm dramatisch onderwerp was in de voorstelling. In het leven van Will’s personage werd het drama enkel geïmpliceerd omdat ie aan het begin van het jaar nog een relatie met een vrouw had. In het leven van Roemers personage zat het drama alleen in een scene met zijn vader die graag kleinkinderen wilde. Ik hoop dat we een internationaal publiek hebben geïnspireerd door dit te laten zien. Want waarom moeten romantische verhalen over homoseksuele stellen alleen gaan over hoe dramatisch het is om homoseksueel te zijn?
Toen ik na de aankondiging afliep als MC stak ik een paraplu op terwijl de eerste regensample instartte. Sommige darlings moet je niet helemaal killen…
Foto: Mathieu van den Berk voor IMPRO Amsterdam 2017.